Türkiye'nin Platoları

Türkiye’nin Platoları

 

Türkiye’nin platoları kpss coğrafya Türkiye’nin yeryüzü şekilleri konuları içinde işlenmektedir. Ülkemizde yer alan platoların özelliklerini iyi kavrayabilirsek, hangi platonun hangi bölgede yer aldığını daha rahat kavrayabiliriz.

Türkiye’nin Platoları

Plato, akarsular tarafından derin vadilerle yarılmış düzlüklere denilmektedir. Kpss coğrafya dersinde Türkiye’nin platoları incelenirken, hangi platonun hangi özelliğine sahip olduğunu ve nasıl oluştuğunu analiz edebilmeliyiz. Bu yüzden ülkemizde yer alan platoların özelliklerini sıralayalım.

  • Türkiye’de platolar geniş yer kaplamaktadır. Engebeli ve dağlık bir ülke olmamıza rağmen bu kadar çok plato olmasının sebebi, 3. ve 4. jeolojik zamanlarda ülkemizde gerçekleşen toplu yükselmedir.
Platolar 3. ve 4. zamanda gerçekleşen toplu yükselmenin bir kanıtıdır.
  • Platoları yaran akarsulardan tarım sulamasında yararlanmak zordur.
Bunun sebebi akarsuların oluşturduğu derin vadi şeklidir. Vadi çok derin olduğu için tarım alanında sulamadan yararlanamayız.
  • Yüksek platolarda büyükbaş mera hayvancılığı, alçak platolarda ise tarım ve küçükbaş hayvancılığı gelişmiştir.

Oluşumlarına Göre Türkiye’nin Platoları

Kpss coğrafya dersinde yer alan Türkiye’nin platoları oluşumlarına göre dörde ayrılmaktadır.

1) Volkanik Platolar: Lav tabakalarının akarsular tarafından yarılmasıyla oluşan plato çeşididir.

  • Ülkemizdeki en yüksek platolar volkanik platolardır.
  • Toprakları verimlidir. Ancak yükseklik ve iklim şartları elverişsiz olduğu için tarım pek yapılamaz.
  • Çayır ve iğne yapraklı ormanlar bu platolarda yer alır.
  • Yağış rejimi ve yükseltisi nedeniyle yazları sıcak ve kurak geçmez.
Erzurum – Kars Platosu ve Ardahan Platosu ülkemizdeki volkanik platolara örnek teşkil eder. Kpss genel kültürcoğrafya sorularında platolardan en çok Erzurum-Kars Platosu ile ilgili soru çıkmaktadır.
Erzurum – Kars platosunda yıl içinde yağış en çok yaz aylarında düşer. Buna bağlı olarak da gür otlaklar oluşur. Dolayısıyla büyükbaş mera hayvancılığı bu bölgede gelişmiştir.

2) Karstik Platolar: Kalker ve Jips gibi eriyebilen ya da çözülebilen kayaçların bulunduğu arazilerin akarsular tarafından aşındırılması sonucu oluşan platolardır.

Akdeniz Bölgesindeki Taşeli Platosu ve Antalya’nın batısındaki Teke Platosu karstik platolara örnek teşkil eder. Bu platoların geçirimli arazi yapısı ve taban suyunun düşük olması toprağın verimsizliğine, dolaylı olarak da nüfusun seyrek olmasına sebebiyet vermiştir.

3) Tabaka Düzlüğü Platoları: Tabaka uzanışı yatay duruşlu olan tortulların akarsular tarafından derin bir şekilde yarılması ile oluşan platolardır. Genellikle İç Anadolu Bölgesinde yaygın olan bu platolarda tahıl tarımı ve küçükbaş hayvancılık yaygındır.

İç Anadolu Bölgesinde yer alan Haymana Platosu, Cihanbeyli Platosu, Obruk Platosu, Bozok Platosu, Uzunyayla Platosu ; Ege Bölgesinde yer alan Yazılıkaya Platosu ; Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan Gaziantep Platosu ve Şanlıurfa Platosu tabaka düzlüğü platolarına örnektir.

4) Aşınım Platoları: Aşınma sonucu düzleşen yerlerin herhangi bir yükselme olmaksızın sonraları akarsular tarafından yarılması sonucu oluşan platolardır.

Marmara Bölgesinde yer alan Çatalca – Kocaeli Platosu ve Karadeniz Bölgesinde yer alan Perşembe Platosu aşınım platolarıdır.
Türkiye’nin platoları içinde en alçak plato Çatalca Kocaeli platosudur. Çatalca-Kocaeli platosu nüfusun en yoğun olduğu, sanayileşmenin en fazla olduğu ve doğal yapının en çok bozulduğu plato özelliğini taşımaktadır.

Kpss genel kültür coğrafya dersine ait Türkiye’nin Platoları konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss coğrafya konusu Türkiye’de Doğal Afetler olacaktır.